Με καθαρότερη την ατμόσφαιρα, την επιστροφή της φύσης στις αστικές περιοχές και λιγότερη λαθροθηρία, φαίνεται ότι, τουλάχιστον προς το παρόν, η πανδημία έχει μειώσει το ανθρώπινο αποτύπωμα στη φύση.

Τι συμβαίνει όμως με τον φυσικό κόσμο όταν αρθούν οι περιορισμοί και οι πανδημίες ξεφεύγουν; Η παγκόσμια οικονομία έχει προβλήματα, αντιμετωπίζοντας δυνητικά τη χειρότερη ύφεσή της. Οι κυβερνήσεις αναμένεται να δώσουν προτεραιότητα σε μια γρήγορη επιστροφή στην ανάπτυξη και ένα από τα πρώτα θύματα αυτού του πανικού είναι πιθανό να είναι περιβαλλοντική ρύθμιση ή "green tape" ("πράσινη ταινία") όπως λέγεται συχνά.

Όταν θεωρείται ότι οι περιβαλλοντικοί κανονισμοί απειλούν ή καθυστερούν τη βραχυπρόθεσμη οικονομική ανάπτυξη, συχνά αποδυναμώνονται. Καθώς οι κυβερνήσεις επιδιώκουν να μειώσουν τα δημοσιονομικά ελλείμματα και την ανεργία, θα είναι σοβαρή η πίεση για μείωση της προστασίας του περιβάλλοντος, εξαιρώντας τις προσπάθειες ανάκαμψης από την κατάλληλη αξιολόγηση.

του Ευθύμη Λέκκα

Καθηγητή Δυναμικής Τεκτονικής, Εφαρμοσμένης Γεωλογίας & Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών
Προέδρου του Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
Προέδρου του Οργανισμού Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας
Διευθυντή του ΠΜΣ "Στρατηγικές Διαχείρισης Περιβάλλοντος, Καταστροφών και Κρίσεων"

Η παγκόσμια κρίση της πανδημίας επιβεβαιώνει με τον πιο τραγικό τρόπο τους φόβους, οι οποίοι είχαν εκφραστεί μετά τις τελευταίες μεγάλες καταστροφές σε Ελληνικό και Διεθνές επίπεδο, για την είσοδο σε μία νέα εποχή χαρακτηριζόμενη από:

α. Την εμφάνιση νέων κινδύνων και καταστροφών, άγνωστων έως σήμερα
β. Την παγκοσμιοποιημένη κλίμακα των καταστροφών και των κρίσεων
γ. Τον συνδυασμό κινδύνων - κρίσεων  και την συνθετότητα - πολυπλοκότητα εκδήλωσης τους
δ. Την εκδήλωση καταστροφών και κρίσεων σε ευαίσθητες γεωγραφικές περιοχές
ε. Τις τεράστιες κοινωνικές, οικονομικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις
στ. Ανατροπές στις εθνικές πολιτικές και στις διεθνείς σχέσεις με απρόβλεπτο αντίκτυπο

Για τους περισσότερους από εμάς στη Δύση, οι επιδημίες συμβαίνουν σε άλλους ανθρώπους. Η COVID-19 ήρθε για το ανατρέψει αυτή τη νοοτροπία.

Για περισσότερο από δύο μήνες, έχουμε καταναλώσει καθημερινά αριθμούς θανάτων και την πρόσφατη ειδησεογραφία από την Ιταλία, την Ισπανία, τη Γαλλία και τις ΗΠΑ. Γνωρίζουμε ότι η Κίνα ισχυρίζεται ότι έχει σχεδόν εξαλείψει την εγχώρια μετάδοση. Ένας καλά ενημερωμένος αναγνώστης μπορεί να μιλήσει για την ιχνηλάτηση επαφών στη Νότια Κορέα και την Ταϊβάν και την πιθανότητα η Αυστραλία και η Νέα Ζηλανδία να δημιουργήσουν μια ζώνη ταξιδιού "COVID-19-free" (χωρίς COVID-19). Μερικοί αναρρωτιούνται γιατί δεν ακούμε για τους ανθρώπους στο νότιο ημισφαίριο, που είναι τα συνήθη μεν, μακρινά δε θύματα επιδημιών.

Οι πρώτες ελπίδες ότι τα θερμότερα κλίματα θα μπορούσαν να μετριάσουν το SARS-CoV-2 έχουν ανατραπεί σε μεγάλο βαθμό από αντιπαραδείγματα, όπως η Σιγκαπούρη, όπου συμπίπτουν οι ζεστές καιρικές συνθήκες και η ταχεία εξάπλωση. Αυτός ο κοροναϊός είναι νέος, επομένως η προϋπάρχουσα ανοσία σε ορισμένες περιοχές δεν αποτελεί παράγοντα.

Η εξελισσόμενη πανδημία COVID-19 δημιούργησε επείγουσα ανάγκη για επιστημονικά στοιχεία και γρήγορα. Είναι απαράιτητο οι πολιτικοί να είναι σε θέση να λαμβάνουν τεκμηριωμένες αποφάσεις, και πρέπει να υποστηρίξουμε την ανάπτυξη αποτελεσματικών εμβολίων και θεραπειών, καθώς και να κατανοήσουμε τον εξελισσόμενο αντίκτυπο της πανδημίας στην κοινωνία. Η ταχύτητα με την οποία η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα κινήθηκε σε αυτήν την ξαφνική πιεστική ανάγκη είναι αξιοσημείωτη.

Αλλά η επιστήμη είναι συνήθως μια διαδικασία που κινείται αργά - μια σειρά βημάτων προς μια καλύτερη κατανόηση, παρά μεμονωμένες στιγμές "εύρηκα". Η επίτευξη της αλήθειας συχνά δεν είναι απλή, και ο έλεγχος των ισχυρισμών και των αντεπιχειρημάτων είναι εγγενές μέρος της επιστημονικής μεθόδου. Οι μεμονωμένες μελέτες πρέπει να αξιολογηθούν για να εξακριβωθεί αν οι αρχικές παρατηρήσεις είναι ισχυρές και συχνά αποδεικνύεται πως όχι.

Το πρώτο επίκεντρο της πανδημίας επανέρχεται στη ζωή, αλλά όχι όπως την ξέραμε.
Καθημερινοί ανθρωποι της Wuhan καταθέτουν εμπειρία ζωής σε ένα δυστοπικό σκηνικό μιας πόλης που προσπαθεί να επανέρθει σε μια κανονικότητα που δε θυμίζει σε τίποτα τη ζωή 5 μόλις μήνες πριν.
Ένα μάθημα για τους υπόλοιπούς; Μία σκουληκότρυπα στο μέλλον όλων των κατοίκων του πλανήτη;