Μέχρι σήμερα η COVID-19 επηρεάζει 124 χώρες και περιοχές σε όλο τον κόσμο, καλώντας κυβερνήσεις και επιχειρήσεις παγκοσμίως να αντιμετωπίσουν μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης που θα μπορούσε να συνεχιστεί για περισσότερο από το αναμενόμενο. Κατά τη διάρκεια αυτών των ταραγμένων καιρών, με την προοπτική μιας παγκόσμιας κρίσης για την υγεία, η ιδιωτικότητα και η προστασία των προσωπικών δεδομένων σίγουρα δεν φαίνεται να αποτελούν προτεραιότητα. Ωστόσο, οι αρχές προστασίας δεδομένων σε όλη την Ευρώπη παροτρύνουν όλους να λάβουν τα κατάλληλα μέτρα για να διασφαλίσουν ότι τα μέτρα που λαμβάνονται για την καταπολέμηση αυτής της πανδημίας δεν επηρεάζουν άσκοπα το δικαίωμα ιδιωτικότητας του καθενός. Αυτό το σύντομο άρθρο στοχεύει στην παροχή μιας επισκόπησης των σχετικών πτυχών προστασίας δεδομένων στη διαχείριση αυτής της κατάστασης, παρέχοντας μια χρήσιμη λίστα με τα πράγματα που πρέπει να κάνουμε και για τους υπευθύνους επεξεργασίας δεδομένων.

της Κατερίνας - Ναυσικάς Κατσετσιάδου
Ηλεκτρονικού Μηχανικού, MSc

Καθώς η περιβοήτη καμπύλη φαίνεται να επιπεδώνεται στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης, οι ηγεσίες τους βρίσκονται ένα βήμα πριν τη σταδιακή άρση περιοριστικών μέτρων που επιβλήθηκαν με σκοπό τον περιορισμό εξάπλωσης του ιού, μέτρα που ήδη κόστισαν μερικά εκατοστά επί τοις εκατό στο ετήσιο ΑΕΠ τους και σε ανεργία, και των οποίων οι μακροπρόθεσμες και πολυεπίπεδες επιπτώσεις (ευπάθεια σε άλλους κινδύνους, ενδοοικογενειακή βία, παραπληροφόρηση, ψυχολογικά προβλήματα κ.ά.) είναι ακόμα άγνωστες.

Για τη λήψη της κάθε απόφασης όμως, όπως είναι γνωστό, απαιτούνται κάποια σταθερά και ακλόνητα δεδομένα, βασιζόμενη στα οποία κάθε ηγεσία θα θέσει τα κρίσιμα κριτήρια που θα ορίσουν τα πότε και τα πώς της οποιαδήποτε άρσης περιοριστικών μέτρων. Είναι ίσως η πρώτη φορά που οι άνθρωποι που θα κληθούν να πάρουν αποφάσεις, θα έχουν στη διάθεσή τους ελάχιστες σταθερές, μια σειρά από σαθρά δεδομένα και μεταβλητές και πολλαπλούς αγνώστους, γεγονός που καθιστά την "επίλυση της εξίσωσης" αόριστη, όπως σοφά ορίζουν τα μαθηματικά.

Για τους περισσότερους από εμάς στη Δύση, οι επιδημίες συμβαίνουν σε άλλους ανθρώπους. Η COVID-19 ήρθε για το ανατρέψει αυτή τη νοοτροπία.

Για περισσότερο από δύο μήνες, έχουμε καταναλώσει καθημερινά αριθμούς θανάτων και την πρόσφατη ειδησεογραφία από την Ιταλία, την Ισπανία, τη Γαλλία και τις ΗΠΑ. Γνωρίζουμε ότι η Κίνα ισχυρίζεται ότι έχει σχεδόν εξαλείψει την εγχώρια μετάδοση. Ένας καλά ενημερωμένος αναγνώστης μπορεί να μιλήσει για την ιχνηλάτηση επαφών στη Νότια Κορέα και την Ταϊβάν και την πιθανότητα η Αυστραλία και η Νέα Ζηλανδία να δημιουργήσουν μια ζώνη ταξιδιού "COVID-19-free" (χωρίς COVID-19). Μερικοί αναρρωτιούνται γιατί δεν ακούμε για τους ανθρώπους στο νότιο ημισφαίριο, που είναι τα συνήθη μεν, μακρινά δε θύματα επιδημιών.

Οι πρώτες ελπίδες ότι τα θερμότερα κλίματα θα μπορούσαν να μετριάσουν το SARS-CoV-2 έχουν ανατραπεί σε μεγάλο βαθμό από αντιπαραδείγματα, όπως η Σιγκαπούρη, όπου συμπίπτουν οι ζεστές καιρικές συνθήκες και η ταχεία εξάπλωση. Αυτός ο κοροναϊός είναι νέος, επομένως η προϋπάρχουσα ανοσία σε ορισμένες περιοχές δεν αποτελεί παράγοντα.

Αντλώντας παραδείγματα από την ισπανική γρίπη του 1918 στην Αμερική, ερευνητές της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ (FED) διαπιστώνουν ότι οι περιοχές με τη μεγαλύτερη έκθεση βίωσαν και τη μεγαλύτερη και πιο βαθιά συρρίκνωση της οικονομικής δραστηριότητας. Όσο πιο έγκαιρες και επιθετικές οι μη-φαρμακευτικές παρεμβάσεις, τόσο καλύτερες οι οικονομικές επιδόσεις μετά το τέλος της πανδημίας.

• Μια νέα μελέτη της σουηδικής υπηρεσίας δημόσιας υγείας διαπίστωσε ότι μόλις το 7% των πολιτών στη Στοκχόλμη είχαν αναπτύξει αντισώματα κοροναϊού μέχρι τα τέλη Απριλίου.
• Οι σουηδοί είχαν προβλέψει ότι μέχρι το 50% του πληθυσμού θα προσβληθεί από τον ιό μέχρι τον Μάιο.
• Οι ειδικοί λένε ότι τουλάχιστον το 60% του πληθυσμού πρέπει να προσβληθεί τον ιό προτού επιτευχθεί οποιαδήποτε προστατευτική ανοσία.
• Ο Tom Britton, καθηγητής που βοήθησε στην ανάπτυξη του μοντέλου της υπηρεσίας, είπε σε μια σουηδική εφημερίδα ότι ήταν "έκπληξη" το γεγονός ότι οι προβλέψεις "είναι τόσο λάθος".

Πρέπει να είναι υποχρεωτική η χρήση μάσκας σε δημόσιους χώρους; Αυτό είναι το ερώτημα που αντιμετωπίζουν οι κυβερνήσεις καθώς σε πολλές χώρες χαλάρώνουν τα μέτρα περιοσρισμού εξάπλωσης. Πάνω από 30 χώρες έχουν καταστήσει υποχρεωτικές τις μάσκες δημόσια, συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας, της Αυστρίας και της Πολωνίας. Αυτό συμβαίνει παρά την επιστημονική άποψη, σύμφωνα με την οποία οι μάσκες κάνουν ελάχιστα για την προστασία των φορέων, και  θα μπορούσαν μόνο να τους εμποδίσουν από το να μολύνουν άλλους ανθρώπους.

του Jeffrey Frankel
Professor, Kennedy School of Government, Harvard University

• Καθώς οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής σχεδιάζουν τις επόμενες κινήσεις τους για την COVID-19, θα πρέπει να είναι προσεκτικοί σχετικά με την πρώιμη χαλάρωση των περιοριστικών μέτρων.
• Ιστορικά στοιχεία από την επιδημία του 1918 υποδηλώνουν ότι ο πρώιμος τερματισμός του lockdown θα μπορούσε να επιφέρει ένα θανατηφόρο δεύτερο κύμα.
• Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής δεν πρέπει επίσης να εγκαταλείψουν πρώιμα τα μέτρα οικονομικής τόνωσης.

"Όσοι δεν μπορούν να θυμηθούν το παρελθόν είναι καταδικασμένοι να το επαναλάβουν", είπε ο George Santayana το 1905. Είναι μια φράση που έχει επαναληφθεί για πάνω από έναν αιώνα, αλλά σπάνια λαμβάνεται υπόψη. Καθώς η COVID-19 αποδεκατίζει την παγκόσμια οικονομία, η κατανόησή μας για την ιστορία θα μπορούσε να είναι η διαφορά μεταξύ μιας ύφεσης σε σχήμα V ή U και μιας σε σχήμα W, στην οποία η αρχική ανάκαμψη ακολουθείται από διαδοχικές υποτροπές.

Μόλις τον Μάρτιο, η ανάκαμψη σχήματος V σε μεμονωμένες οικονομίες φαινόταν εύλογη. Μόλις οι μολύνσεις και οι θάνατοι είχαν κορυφωθεί και άρχισαν να μειώνονται, η λογική θα έλεγε ότι οι άνθρωποι θα επέστρεφαν ανυπόμονα στη δουλειά. Η οικονομική δραστηριότητα θα μπορούσε ακόμη και να πάρει μια επιπλέον ώθηση, καθώς οι καταναλωτές απελευθερωμένοι από τον εγκλεισμό, θα αυξήσουν τη ζήτηση.

της Veronica Collins
European Institute for Gender Equality, The (EIGE)

Με την εξάπλωση του κορωνοϊού, οι αναφορές ενδοοικογενειακής βίας έχουν αυξηθεί. Το φαινόμενο πρωτοεμφανίστηκε στην Κίνα, σήμερα ωστόσο χώρες σε όλο τον κόσμο βλέπουν το ίδιο φαινόμενο να εμφανίζεται εντός των συνόρων τους.

Τα μέτρα απομόνωσης μπορούν να παγιδεύσουν τις γυναίκες με τους θύτες τους για μεγάλα χρονικά διαστήματα, με περιορισμένη πρόσβαση σε κοινωνική και θεσμική υποστήριξη. Η Γαλλία σημείωσε άνοδο 32% στις αναφορές ενδοοικογενειακής βίας σε λίγο περισσότερο από μία εβδομάδα. Η Λιθουανία παρατήρησε 20% περισσότερες αναφορές ενδοοικογενειακής βίας κατά το lockdown τριών εβδομάδων από ό,τι την ίδια περίοδο το 2019.

Το ερώτημα που όλοι θέλουν να απαντήσουν στον κόσμο είναι πόσο μακριά θα εξαπλωθεί ο νέος κοροναϊός και πότε θα αρχίσει να υποχωρεί η πανδημία. Για να το γνωρίζουν αυτό, οι επιδημιολόγοι, οι αρχές δημόσιας υγείας και οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής βασίζονται σε μοντέλα.

Τα μοντέλα δεν προορίζονται να προβλέψουν τέλεια το μέλλον, παρόλα αυτά εξακολουθούν να είναι χρήσιμα. Ο βιοϊατρικός μαθηματικός Lester Caudill εξηγεί τους περιορισμούς των μοντέλων και και τον τρόπο λειτουργία τους.

Μία σειρά ανατροπών έφερε η έλευση του ιού SARS-COV2 στην Ευρώπη και στην Ελλάδα από τις 24 Ιανουαρίου 2020, όταν το πρώτο κρούσμα κορωναϊού εντοπίστηκε στη Γαλλία. Από την προσωρινή αναστολή εφαρμογής της νέας Νομοθεσίας για την Πολιτική Προστασία (Ν. 4662), μέχρι τα μέτρα για τον περιορισμό κυκλοφορίας που ελήφθηκαν από τις Κυβερνήσεις σχεδόν όλης της Ευρώπης, οι ανατροπές αυτές άγγιξαν τόσο την καθημερινότητα των πολιτών στην υφήλιο, όσο και το χώρο την Πολιτικής Προστασίας.
Οι εξελίξεις διεθνώς είναι καταιγιστικές και στη SafeGreece προσπαθήσαμε να βάλουμε τα σημαντικότερα γεγονότα σε ένα χρονολόγιο που παραπέμπει σε αντίστοιχη πηγή και θα εμπλουτίζεται και θα επικαιροποιείται όσο η κρίση βρίσκεται σε εξέλιξη:

Εκατοντάδες χιλιάδες μη βασικών υπαλλήλων στην Ισπανία επέστρεψαν στη δουλειά τους, ενώ οι ευρωπαϊκές χώρες αντιμετωπίζουν το ζήτημα του πότε πρέπει να περιοριστούν τα μέτρα απαγόρευσης, εν μέσω φόβων για μια εκ νέου άνοδο στην πανδημία του κορωναϊού.

των Daniel M Altmann, Daniel C Douek, Rosemary J Boyton
DOI: https://doi.org/10.1016/S0140-6736(20)30985-5

Περίπου το ένα τρίτο του κόσμου βρίσκεται σε κατάσταση lockdown ως μέτρο δημόσιας υγείας για τον περιορισμό της εξάπλωσης του ιού σοβαρού οξέος αναπνευστικού συνδρόμου coronavirus 2 (SARS-CoV-2), ιού που προκαλεί τη νόσο του κορωναϊού 2019 (COVID-19). Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής πιέζονται όλο και περισσότερο για να διατυπώσουν τη λογική και τις στρατηγικές τους για την έξοδο από το lockdown. Η διαδικασία επανεκκίνησης ξεκινά ήδη προσεκτικά στην Αυστρία, την Ελβετία, τη Δανία, το Γουχάν και κάποιες Πολιτείες κράτη των ΗΠΑ. Καθώς συζητείται η αντιπαράβολή μεταξύ της περαιτέρω εξάπλωσης της ασθένειας και του κοινωνικοοικονομικού κόστους, είναι σημαντικό οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής σε όλες τις πληγείσες χώρες να έχουν τα καλύτερα δυνατά δεδομένα και κατανόηση για να ενημερώσουν οποιαδήποτε πορεία δράσης.

της Κατερίνας - Ναυσικάς Κατσετσιάδου
Ηλεκτρονικού Μηχανικού, MSc "Πρόληψη & Διαχείριση Φυσικών Καταστροφών"

Για τη 15η Ιουνίου έχει προγραμματιστεί το "άνοιγμα" των εποχιακών τουριστικών καταλυμάτων στην Ελλάδα, μετά την περίοδο καραντίνας που εφαρμόστηκε στο πλαίσιο μέτρων περιορισμού για την εξάπλωση του ιού SARS-COV2 στη χώρα. Στη σταδιακή αποκλιμάκωση των μέτρων εντάσσεται την ίδιια μέρα και το "άνοιγμα" των ενάεριων συνόρων και η υποδοχή επισκεπτών από τους τουριστικούς προορισμούς που αφθονούν στην Ελλάδα, ενώ έχουν παρέλθει 3 και πλέον μήνες από την καταγραφή του πρώτου κρούσματος COVID-19 στη χώρα. Μήπως είναι πολύ τολμηρό το βήμα; Πόσο έτοιμοι είμαστε;

Στο άρθρο αυτό γίνεται μία απλή προσπάθεια να μπουν σε σειρά κάποιες σκέψεις και προβληματισμοί με βάση πάντα τα -λιγοστά μεν, ευρέως γνωστά δε- διαθέσιμα δεδομένα.

Οι πολιτικοί ηγέτες θέλουν να επανεκκινήσουν την οικονομία σύντομα - οι ειδικοί της δημόσιας υγείας από την άλλη, προειδοποιούν ότι η πρώιμη χαλάρωση θα ήταν καταστροφική.

Ακολουθούν πέντε βασικές προϋποθέσεις από τους ειδικούς στον τομέα της υγείας.