Ο αριθμός των κρουσμάτων και των θανάτων λόγω κορωνοϊού συνεχίζει να αυξάνεται με ανησυχητικό ρυθμό, υπενθυμίζοντας ότι αυτή η κρίση δεν έχει τελειώσει. Σε απάντηση, η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα καταπιάστηκε εντατικά με το πρόβλημα και η έρευνα ξεδιπλώνεται με πρωτοφανή ρυθμό.
Ο νέος ιός αναγνωρίστηκε, μαζί με τη φυσική του προέλευση, και οι δοκιμές για αυτόν αναπτύχθηκαν γρήγορα. Τα εργαστήρια σε όλο τον κόσμο αγωνίζονται για την ανάπτυξη ενός εμβολίου, για το οποίο εκτιμάται ότι απαιτούνται ακόμη περίπου 12 έως 18 μήνες.
Ταυτόχρονα, η πανδημία συνοδεύτηκε από μια διάχυση ανοησίας, παραπληροφόρησης, μισής αλήθειας και θεωριών συνωμοσίας που έχουν εξαπλωθεί ιογενώς μέσω των κοινωνικών δικτύων. Αυτό βλάπτει την κοινωνία με διάφορους τρόπους. Παράδειγμα, ο μύθος ότι η COVID-19 είναι λιγότερο επικίνδυνη από την εποχική γρίπη που χρησιμοποιήθηκε από τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ ως δικαιολογία για την καθυστέρηση των πολιτικών μετριασμού.
Η πρόσφατη μείωση θανάσιμών περιστατικών COVID-19, που αποκαλύπτει την επιτυχία των πολιτικών κοινωνικής απόστασης, έχει χρησιμοποιηθεί ψευδώς για να δικαιολογήσει την πρόωρη χαλάρωση των μέτρων κοινωνικής απόστασης. Αυτό είναι το λογικό ισοδύναμο του να πετάει κανείς την ομπρέλα του σε μια καταιγίδα, γιατί τον έχει κρατήσει στεγνό μέχρι τότε.
Η νέα θεωρία συνωμοσίας που κατηγορεί για την COVID-19 το ευρυζωνικό σύστημα 5G είναι ένα από τις πιο παράξενες περιπτώσεις παραπληροφόρησης. Υπάρχουν πολλές παραλλαγές αυτής της θεωρίας, που κυμαίνονται από τους ισχυρισμούς ότι το 5G μεταβάλλει το ανοσοποιητικό σύστημα των ανθρώπων έως την ιδέα ότι το 5G μεταβάλει το DNA των ανθρώπων, καθιστώντας τους πιο ευαίσθητους σε μολύνσεις. Στη συνέχεια, έπαιξε η ιδέα ότι μυστικά μηνύματα για το 5G και τον κορωνοϊό ήταν κρυμμένα στο σχεδιασμό του νέου χαρτονομίσματος των 20 £ στο Ηνωμένο Βασίλειο. Στην πραγματικότητα, το 5G σχετίζεται με ιούς και χαρτονομίσματα, όσο η νεράιδα των δοντιών σχετίζεται με τη ζωολογία - καθόλου.
Η θεωρία συνωμοσίας 5G ξεκίνησε στις αρχές Μαρτίου, όταν ένας Αμερικανός γιατρός, ο Thomas Cowan, την πρότεινε σε ένα βίντεο στο YouTube (το οποίο έκτοτε αποσύρθηκε από το YouTube σύμφωνα με τη νέα του πολιτική). Μερικοί πήραν αυτήν τη θεωρία συνωμοσίας τόσο σοβαρά, ώστε τους οδήγησε στο να πυρπολούν πύργους 5G στο Ηνωμένο Βασίλειο και να απειλούν μηχανικούς ευρυζωνικών συνδέσεων.
Η θεωρία συνωμοσίας έχει αρχίσει να διεισδύει ευρέως στην κοινωνία. Μεταξύ άλλων διασημοτήτων, η τηλεοπτική περσόνα του Ηνωμένου Βασιλείου Eamonn Holmes και ο ηθοποιός των ΗΠΑ Woody Harrelson έδωσαν ώθηση στην ιδέα.
Εμβολιασμός ενάντια στις θεωρίες συνωμοσίας
Όπως τεκμηριώνουμε στο πρόσφατο Εγχειρίδιο Θεωρίας Συνωμοσίας, υπάρχει μεγάλη επιστημονική έρευνα για την αιτία που οι άνθρωποι μπορεί να είναι επιρρεπείς σε θεωρίες συνωμοσίας. Όταν οι άνθρωποι υποφέρουν από απώλεια ελέγχου ή απειλούνται, καθίστανται πιο ευάλωτοι σε συνωμοσίες. Δυστυχώς, αυτό σημαίνει ότι οι πανδημίες αποτελούσαν ανέκαθεν πρόσφορο έδαφος για θεωρίες συνωμοσίας, από την αντισημιτική υστερία κατά τη διάρκεια του Μαύρου Θανάτου έως τη σημερινή τρέλα του 5G.
Μια αποτελεσματική στρατηγική για την αποτροπή της εξάπλωσης των θεωριών συνωμοσίας μέσω των κοινωνικών δικτύων είναι ο κατάλληλος εμβολιασμός. Όπως τεκμηριώνουμε στο Εγχειρίδιο Θεωρίας Συνωμοσίας, εάν εμβολιάζουμε το κοινό προειδοποιώντας προληπτικά για παραπλανητική παραπληροφόρηση, αναπτύσσει ανθεκτικότητα και είναι λιγότερο πιθανό να επηρεαστεί. Ο εμβολιασμός των μηνυμάτων μπορεί να έχει διάφορες μορφές. Εκτός από την παροχή των σωστών γεγονότων, ο εμβολιασμός μπορεί επίσης να βασίζεται στη λογική και σε πηγές.
Διερεύνηση των πηγών
Η βασισμένη στην πηγή προσέγγιση επικεντρώνεται στην ανάλυση των ανθρώπων που ωθούν τη θεωρία συνωμοσίας και το πολιτιστικό υπόβαθρο από το οποίο προέρχονται.
Για παράδειγμα, η θεωρία 5G ξεκίνησε με τον Thomas Cowan, γιατρό του οποίου η ιατρική άδεια βρίσκεται σε πενταετή αναστολή. Του απαγορεύεται επί του παρόντος να παρέχει θεραπεία καρκίνου σε ασθενείς και να επιβλέπει βοηθούς ιατρού και νοσηλευτές προηγμένης πρακτικής. Έτσι μπορούμε να αμφισβητήσουμε τα διαπιστευτήριά του.
Το περίφημο βίντεο του 5G προήλθε από μια ομιλία του σε ένα ψευδο-επιστημονικό συνέδριο σχετικό με την άρνηση της επιστήμης. Ένας από τους επικεφαλής του συνεδρίου ήταν ο Andrew Wakefield, ένας απαρχαιωμένος πρώην γιατρός και πρωτεργάτης στο κίνημα κατά του εμβολιασμού, που προάγει εξαιρετικά επιζήμια παραπληροφόρηση σχετικά με τον εμβολιασμό βάσει δεδομένων, που είναι γνωστό ότι έχει παραποιήσει.
Έτερος παρευρισκόμενος σε αυτήν τη συνάντηση ήταν ο πρόεδρος των Γιατρών Προετοιμασίας για Καταστροφές (Doctors for Disaster Preparedness), μια οργάνωση που φημίζεται για την απονομή βραβείων σε αρνητές της κλιματικής αλλαγής που χρηματοδοτούνται από επενδύσεις ορυκτών καυσίμων, ενώ δόθηκε βάθρο σε ομιλητή που αρνήθηκε τη σχέση μεταξύ HIV και AIDS, ισχυριζόμενος ότι ο σύνδεση αυτή αποτελεί εφεύρεση κυβερνητικών επιστημόνων που ήθελαν να καλύψουν άλλους κινδύνους για την υγεία του "τρόπου ζωής των ομοφυλόφιλων ανδρών".
Για να προστατευτεί το κοινό από τη θεωρία συνωμοσίας 5G, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε την εμφάνισή του από τον ίδιο πυρήνα που υποστηρίζει την άρνηση του AIDS, τις συνωμοσίες κατά του εμβολιασμού και την άρνηση της κλιματικής αλλαγής
Δεν προκαλεί έκπληξη επομένως το γεγονός ότι οι ρητορικές τεχνικές που εφαρμόζονται ενάντια στη σοβαρότητα της κλιματικής αλλαγής είναι παρόμοιες με αυτές που χρησιμοποιούνται για την κακή διαχείριση της κρίσης COVID-19.
Yale Climate Connections
Αμφισβήτηση της λογικής
Ένας άλλος τρόπος εξουδετέρωσης των θεωριών συνωμοσίας είναι μέσω εμβολιασμού που βασίζεται στη λογική. Αυτό συνεπάγεται την εξήγηση των ρητορικών τεχνικών και των χαρακτηριστικών παραφιλολογίας που βρίσκονται στην παραπληροφόρηση, ώστε οι άνθρωποι να μπορούν να τις επισημάνουν πριν τους παραπλανήσουν. Στο Εγχειρίδιο Θεωρίας Συνωμοσίας, τεκμηριώνουμε επτά χαρακτηριστικά συνωμοτικής σκέψης που μπορούν να βοηθήσουν στον εντοπισμό μιας αβάσιμης θεωρίας.
Ένα χαρακτηριστικό που είναι ιδιαίτερα εμφανές στη θεωρία συνωμοσίας 5G είναι η εκ νέου ερμηνεία της τυχαιότητας. Με αυτό τον τρόπο σκέψης, τα τυχαία γεγονότα ερμηνεύονται εκ νέου ως αιτιακά συνδεδεμένα και υφασμένα σε ένα ευρύτερο, διασυνδεδεμένο σχέδιο.
Για παράδειγμα, η εισαγωγή του 5G το 2019 συνέπεσε με την προέλευση του COVID-19 και ως εκ τούτου ερμηνεύεται ότι τα δύο γεγονότα σχετίζονται αιτιακά. Με αυτή τη λογική ωστόσο, άλλοι παράγοντες που εισήχθησαν το 2019 - ας πούμε, το παγκόσμιο φαινόμενο του Baby Yoda - θα μπορούσαν επίσης να ερμηνευτούν ως πιθανή αιτία του COVID-19. Η συσχέτιση δεν ισούται με την αιτιότητα. Η θεωρία συνωμοσίας 5G χωλαίνει επίσης σε αποδεικτικά στοιχεία. Για παράδειγμα, μερικές από τις χώρες που πλήττονται περισσότερο από την πανδημία (όπως το Ιράν) δεν διαθέτουν καν τεχνολογία 5G.
Φυσικά, το 5G δεν έχει καμία σχέση με κανέναν ιό. Στις ΗΠΑ, τα δεδομένα 5G χαμηλής ζώνης της T-Mobile μεταδίδονται χρησιμοποιώντας παλιά τηλεοπτικά κανάλια UHF. Κορωναϊό δεν προκάλεσε ούτε η τηλεόραση UHF, ούτε το 5G.
Ο κρίσιμος ρόλος των πλατφορμών κοινωνικών μέσων
Οι πλατφόρμες κοινωνικών μέσων συμβάλλουν στο πρόβλημα της παραπληροφόρησης παρέχοντας την υποδομή για τη γρήγορη και ελεύθερη διάδοσή της στο ευρύ κοινό. Δεδομένου ότι 330.000 ζωές χάθηκαν από AIDS στη Νότια Αφρική κατά τη διάρκεια της προεδρίας του Thabo Mbeki, όταν η άρνηση της σύνδεσης της νόσου με τον HIV ήταν επίσημη κρατική πολιτική και δεδομένου ότι στο Ηνωμένο Βασίλειο βανδαλίζεται σήμερα δυνητικά σωτήρια επικοινωνιακή υποδομή, οι εταιρείες κοινωνικών μέσων ενημέρωσης δεν θα πρέπει να βοηθούν και να ενθαρρύνουν την απειλητική για τη ζωή παραπληροφόρηση που εκτοξεύεται από έναν άξονα επιστημονικών αρνητών και θεωρητικών συνωμοσίας.
Προς τιμή τους, αυτές οι εταιρείες καταβάλλουν προσπάθειες να γίνουν μέρος της λύσης στο πρόβλημα της παραπληροφόρησης. Για παράδειγμα, η YouTube ανακοίνωσε ότι θα αποσύρει οποιοδήποτε βίντεο υποστηρίζει τη θεωρία συνωμοσίας 5G. Αυτή είναι μία κίνηση προς τη σωστή κατεύθυνση.
Ωστόσο, υπάρχει σημαντικό περιθώριο βελτίωσης. Μια πρόσφατη έρευνα από το μη κερδοσκοπικό εργαστήριο Disinfo.eu εντόπισε πολύ συνωμοτικό περιεχόμενο σε διάφορες πλατφόρμες κοινωνικών μέσων και καταφέραμε να βρούμε εκατοντάδες βίντεο YouTube που προωθούσαν την ανοησία 5G με λίγα μόνο κλικ.
Πολλά απομένει ακόμα να γίνουν.
Πηγή: The Conversation
