Οι ηγέτες απολαμβάνουν μια βραχυπρόθεσμη ώθηση κατά τη διάρκεια της κρίσης του κορωναϊού. Αυτό μπορεί να μην διαρκέσει πολύ.
Λίγοι θα ζηλεύουν τους πολιτικούς ηγέτες τους σε τέτοιες στιγμές. Η μάχη με το covid-19 είναι μια μάχη με έναν άψογο εχθρό, έναντι του οποίου οι πολιτικοί φαίνονται πάντα να χάνουν και αγωνίζονται να ακολουθήσουν τον ρυθμό των εξελίξεων. Ο κορωναϊός δεν θα υποταχθεί στο οπλοστάσιο των υποσχέσεων, των απειλών ή της κολακείας των δεσμεύσεων χρηματοδότησης ή κυρώσεων. Σε αντίθεση με την οικονομία, στην οποία οι ενέργειες και οι συνέπειες διαχωρίζονται από μήνες ή χρόνια, ο κορωναϊός εκθέτει τα λάθη των ηγετών με ανελέητη ταχύτητα. Και πολύ συχνά τους απειλεί προσωπικά, όπως διαπίστωσε ο πρωθυπουργός της Βρετανίας, Μπόρις Τζόνσον, που ευτυχώς βγήκε από το νοσοκομείο.
Μια παρηγοριά για τις κατεστημένες κυβερνήσεις είναι ότι στις εθνικές κρίσεις - πολέμους, φυσικές καταστροφές, λοιμούς - τείνουν να βλέπουν τη δημοτικότητά τους να αυξάνεται. Κυριαρχούν στην κάλυψη του Τύπου, οδηγώντας την αντίσταση του έθνους. Οι φωνές της αντιπολίτευσης είναι σιωπηλές, μήπως φανούν προδοτικές. Αυτά τα βραχυπρόθεσμα κέρδη, ωστόσο, αποτελούν μικρή αποζημίωση για τους κινδύνους που ενέχει η πανδημία στους πολιτικούς μακροπρόθεσμα.
Το πιο προφανές είναι ότι, όπως και όλοι οι άλλοι, είναι ευαίσθητοι σε μολύνσεις. Ο κ. Τζόνσον δεν είναι ο μοναδικός κορυφαίος πολιτικός που έχει αντιμετωπίσει covid-19. Στο Ιράν αρκετοί πολιτικοί και αξιωματούχοι έχουν πεθάνει και στους μολυσμένους περιλαμβάνονται ο Αλί Αμπάρ Βελαγιάτι, σύμβουλος του Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, του ανώτατου ηγέτη. Δείγματα ανώτερων πολιτικών στη Γαλλία, την Ιταλία και την Ισπανία έχουν προκύψει θετικά. Ο Justin Trudeau, πρωθυπουργός του Καναδά, έπρεπε να απομονωθεί μετά το θετικό τεστ της συζύγου του. Το ίδιο έκανε και η Άνγκελα Μέρκελ, καγκελάριος της Γερμανίας, αφού ένας γιατρός που την εμβολίασε βρέθηκε να είναι φορέας του ιού. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ έχει κάνει το τεστ δύο φορές με αρνητικό αποτέλεσμα -τη μία φορά μετά από συνάντηση με βραζιλιάνικη αντιπροσωπεία, ορισμένα μέλη των οποίων μολύνθηκαν. Και ο κ. Τραμπ, όπως ο Τζο Μπάιντεν, ο πιθανός αντίπαλός του στις προεδρικές εκλογές του Νοεμβρίου, είναι στα 70 του, γεγονός ανησυχητικό, δεδομένου ότι ο κίνδυνος του ιού αυξάνεται με την ηλικία.
Οι πολιτικοί μπορεί να είναι πιο ευάλωτοι στις μολύνσεις αυτές τις μέρες, επειδή το βρίσκουν ακόμα πιο δύσκολο από ό,τι σε κανονικές περιόδους να κάνουν ένα διάλειμμα. Για όσους επιθυμούν να ηγηθούν, μια κρίση είναι πραγματικά μια ευκαιρία, μια στιγμή που αισθάνονται το βάρος της ιστορίας. Δεν είναι μια στιγμή που ένας φιλόδοξος πολιτικός θα θέλει να πάρει πίσω θέση, πόσο μάλλον να απομονωθεί σε πλήρη καραντίνα και ξεκούραση στο κρεβάτι. Η ενασχόληση με τα κοινά εξάλλου, δεν μπορεί να έχει κανέναν ευγενέστερο στόχο παρά να ηγείται σε μια εποχή τέτοιας απειλής. Και, καθώς εξαπλώνεται η πανδημία, ο αριθμός των αρκετά ικανών να αναλάβουν μπορεί να μειωθεί. Πιο κυνικά, ποιος θα ήθελε να δώσει στον αναπληρωτή την ευκαιρία να ξεπεράσει το αφεντικό;
Σε περιόδους όπως αυτές, επιπλέον, η καθημερινότητά τους είναι επικίνδυνη. Κανονικά, η πολιτική είναι ένα άθλημα επαφής, θέμα συνάντησης ανθρώπων, ομιλιών σε πολυσύχναστους χώρους ή πανηγυρισμών, μαχητικών συζητήσεων σε κλειστά κοινοβουλευτικά σώματα · χαιρετισμών με πλήθη και φιλιών σε μωρά, λήψης ζωτικής σημασίας αποφάσεων με συναδέλφους του υπουργικού συμβουλίου, συμβούλους και ανώτερους υπαλλήλους. Όλα αυτά είναι πολύ πιο δύσκολα σε μια περίοδο (ημι-)καραντίνας. Ο κ. Μπάιντεν, για παράδειγμα, αγωνιζόμενος να μεταφέρει το μήνυμά του από το διαμέρισμά του, έχει σχεδόν ξεθωριάσει.
Όσοι είναι εκτός κυβέρνησης, μπορούν να παρηγορηθούν με την ελπίδα ότι μια παρατεταμένη περίοδος εθνικής δυσφορίας, μπορεί να στρέψει τους ανθρώπους ενάντια στους κυβερνήτες τους. Οι ηγέτες, ιδίως εκείνοι που έχουν επιβάλει lockdown στους πολίτες τους, αναμένεται να ασκήσουν παραδειγματικά την ηγεσία, και είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι σε κατηγορίες υποκρισίας. Στη Βρετανία, ένας υπουργός της κυβέρνησης βρέθηκε να προσπαθεί να δικαιολογήσει γιατί έφυγε από το Λονδίνο για το άλλο σπίτι του και γιατί οδήγησε 40 μίλια (64 χιλιόμετρα) για να επισκεφτεί τους γονείς του, προφανώς παραβιάζοντας τις κυβερνητικές οδηγίες. Ήταν πιο τυχερός από τρεις βουλευτές στη Μποτσουάνα που αναγκάστηκαν σε καραντίνα που εποπτεύεται από την κυβέρνηση, αφού εθεάθησαν να ψωνίζουν και λεηλατήθηκαν στα κοινωνικά δίκτυα.
Εκτός όμως από το ότι πρέπει να διάγουν υποδειγματική ζωή, οι πολιτικοί με αξίωμα αντιμετωπίζουν μια πολύ πιο θεμελιώδη δυσκολία: πώς να εξηγήσουν τη σοβαρότητα της στιγμής χωρίς να προκαλέσουν απογοήτευση στην ηγεσία τους και, τελικά, στην απόγνωση του κοινού; Οι θεραπείες, σε επίπεδο οικονομικής κατάρρευσης που προκλήθηκε από το κλείσιμο μεγάλου μέρους του πληθυσμού, μπορεί να φαίνονται σχεδόν τόσο τρομερές, όσο ο ίδιος ο ιός. Τόσο βαθιά ριζωμένη είναι η επιθυμία για ιστορίες με χαρούμενο τέλος, που πολλοί πολιτικοί για πολύ καιρό υποτιμούσαν πόσο δυσοίωνες προοπτικές έχει ο περιορισμός του ιού - κανείς περισσότερο από τον κ. Τραμπ ο οποίος, έχοντας προβλέψει ότι το θέμα θα εξαφανιστεί θαυματουργά, προειδοποίησε πρόσφατα τους Αμερικανούς, "Θα υπάρξει πολύς θάνατος".
Πολλοί το έχουν πιάσει καθυστερημένα, αλλά τα θετικότερα μηνύματά τους -επίκληση στο ιστορικό παλελθόν των λαούς τους "Έχουμε επιβιώσει χειρότερα" - δεν είναι μελλοντοστραφή. Ο Εμάνουελ Μακρόν, πρόεδρος της Γαλλίας, ήταν από τους πιο άμεσους εθνικούς ηγέτες στην κήρυξη "είμαστε σε πόλεμο". Αλλά η πολεμική γλώσσα είναι πανταχού παρούσα, μαζί με την σιωπηρή έκκληση για τον ηρωισμό του παρελθόντος. Το ένστικτο συσπείρωσης γύρω από τη σημαία σε μια στιγμή κινδύνου μπορεί να μην διαρκέσει πολύ. Ελλείψη μιας "στρατηγικής εξόδου", μιας ξεκάθαρης πορείας από την τρέχουσα δυστυχία της κοινωνικής απόστασης και του lockdown - και βλέποντας πόσο καλύτερα προετοιμασμένες χώρες αντιμετώπισαν αποτελεσματικότερα την πανδημία - για πολλούς τέτοια μηνύματα σύντομα θα φθαρούν.
Τα χειρότερα έρχονται. Σε πολλές χώρες, η αντίδραση στον ιό, όταν τελικά ηττηθεί, θα αποτελέσει αντικείμενο έρευνας. Οι έρευνες θα επισημάνουν τα πολλά λάθη που έχουν γίνει: τη μη αναγνώριση της σοβαρότητας του ιού εγκαίρως, την καθυστέρηση στην προστασία του πληθυσμού, τις ελλείψεις ακόμη και βασικού ιατρικού εξοπλισμού για την αντιμετώπιση της άφιξής του, τις χιλιάδες ζωές που χάθηκαν άσκοπα, και πολλα ακόμα. Θα κατανεμηθεί η ευθύνη. Και οι κυβερνήσεις που βρίσκονται στην εξουσία τότε δεν θα είναι σε θέση να τα αποφύγουν όλα.
Η αίσθηση ότι οι λαοί και οι κυβερνήσεις τους αντιπροσωπεύουν μια ενοποιημένη πολιτεία μπορεί τότε να αποδειχθεί απατηλή. Σε τελική ανάλυση, οι πιο ισχυρές επιδείξεις αλληλεγγύης ήταν οι εκδηλώσεις εκτίμησης σε ορισμένες χώρες για όσους θέτουν εαυτόν σε κίνδυνο - τα τελετουργικά μαζικών χειροκροτημάτων για τους εργαζομένους στον τομέα της υγείας κ.ά. Καθώς οι πολιτικοί συμμετέχουν στην επευφημία αυτή για τους ήρωες του κοινού, κάποιοι πρέπει να αναρωτιούνται: πόσος καιρός απομένει πριν μετατραπεί σε κατάρα εναντίον των ηγετών;
Πηγή: The economist
