Πρέπει να είναι υποχρεωτική η χρήση μάσκας σε δημόσιους χώρους; Αυτό είναι το ερώτημα που αντιμετωπίζουν οι κυβερνήσεις καθώς σε πολλές χώρες χαλάρώνουν τα μέτρα περιοσρισμού εξάπλωσης. Πάνω από 30 χώρες έχουν καταστήσει υποχρεωτικές τις μάσκες δημόσια, συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας, της Αυστρίας και της Πολωνίας. Αυτό συμβαίνει παρά την επιστημονική άποψη, σύμφωνα με την οποία οι μάσκες κάνουν ελάχιστα για την προστασία των φορέων, και θα μπορούσαν μόνο να τους εμποδίσουν από το να μολύνουν άλλους ανθρώπους.
Η Nicola Sturgeon, Πρωθυπουργός της Σκωτίας, ανακοίνωσε ωστόσο νέες κατευθυντήριες γραμμές που συμβουλεύουν τους Σκωτσέζους να φορούν μάσκες όταν είναι για ψώνια ή στις δημόσιες συγκοινωνίες, ενώ η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου αναμένεται να ανακοινώσει νέα οδηγία σύντομα. Εν τω μεταξύ, ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ Mike Pence αρνήθηκε να χρησιμοποιήσει μάσκα.
Όλα αυτά έχουν τον απόηχο της μεγάλης πανδημίας της γρίπης, γνωστή και ως της ισπανικής γρίπης, η οποία σκότωσε περίπου 50 εκατομμύρια ανθρώπους το 1918-20. Είναι μια εξαιρετική μελέτη περίπτωσης για το πώς οι άνθρωποι θα ανεχθούν πολύ αυστηρούς περιορισμούς, αρκεί να πιστεύουν ότι έχουν αξία.
Το μεγάλο κλείσιμο
Στις ΗΠΑ καμία ασθένεια στην ιστορία δεν οδήγησε σε τόσο καταπιεστικούς περιορισμούς όσο η μεγάλη γρίπη. Κλείσιμο σχολείων, εκκλησιών, θεάτρων, κινηματογραφικών αιθουσών, πολυκαταστημάτων και κουρείων, καθώς και κανονισμός για το πόσος χώρος πρέπει να διατίθεται ανά άτομο σε εσωτερικούς δημόσιους χώρους.
Υπήρχαν πρόστιμα κατά του βήχα, του φτερνίσματος, του φτυσίματος, του φιλιού και ακόμη και ομιλίας σε εξωτερικούς χώρους - αυτών που η Boston Globe αποκαλούσε "μεγάλους ομιλητές". Προσλήφθηκε ειδική αστυνομία της γρίπης για να "μαντρώσει" παιδιά που παίζαν στις γωνίες του δρόμου και περιστασιακά ακόμη και στις αυλές τους.
Οι περιορισμοί ήταν εξίσου σκληροί στον Καναδά, την Αυστραλία και τη Νότια Αφρική, αν και πολύ λιγότερο στο Ηνωμένο Βασίλειο και την ηπειρωτική Ευρώπη. Όπου υπήρχαν τέτοιοι περιορισμοί, το κοινό τους δέχτηκε όλους με λίγες αντιρρήσεις. Σε αντίθεση με τη μακρά ιστορία της χολέρας, ειδικά στην Ευρώπη, ή της πανούκλας στην ινδική υποήπειρο από το 1896 έως περίπου το 1902, δεν ξέσπασε μαζική βία και η επίθεση ήταν σπάνια - ακόμη και εναντίον των Ισπανόφωνων ή των μειονοτήτων.
Οι μάσκες προσώπου έφτασαν πιο κοντά στο να είναι το μέτρο, στο οποίο οι άνθρωποι αντιτάχθηκαν περισσότερο, παρόλο που οι μάσκες ήταν συχνά δημοφιλείς στην αρχή. Η Oklahoma City Times τον Οκτώβριο του 1918 περιέγραψαν έναν "στρατό νεαρών εργατριών" που εμφανίστηκε "σε πολυσύχναστους από αυτοκίνητα δρόμους και στα γραφεία τους με τα πρόσωπά τους γεμάτα γάζες". Από τον ίδιο μήνα, η The Ogden Standard ανέφερε ότι "οι μάσκες είναι η μόδα", ενώ οι Washington Times έγραφαν ότι γίνονται"κανόνας" στο Ντιτρόιτ.
Μετατόπιση της επιστήμης
Υπήρξε επιστημονική συζήτηση από την αρχή σχετικά με το αν οι μάσκες ήταν αποτελεσματικές, αλλά το παιχνίδι άρχισε να αλλάζει αφού ο Γάλλος βακτηριολόγος Charles Nicolle ανακάλυψε τον Οκτώβριο του 1918 ότι το βακτήριο της γρίπης ήταν πολύ μικρότερη από οποιοδήποτε άλλο γνωστό βακτήριο.
Οι ειδήσεις εξαπλώθηκαν γρήγορα, ακόμη και σε αμερικανικές εφημερίδες μικρώνν πόλεων. Δημοσιεύθηκαν κινούμενα σχέδια που έγραφαν "σαν να χρησιμοποιούσατε φράχτες με συρματοπλέγματα για να αποκλείσετε τις μύγες". Ωστόσο, αυτό ήταν ακριβώς το σημείο που τα ποσοστά θνησιμότητας αυξήθηκαν στις δυτικές πολιτείες των ΗΠΑ και του Καναδά. Παρά την ανακάλυψη του Nicolle, διάφορες αρχές άρχισαν να καθιστούν υποχρεωτικές τις μάσκες. Το Σαν Φρανσίσκο ήταν η πρώτη μεγάλη πόλη των ΗΠΑ που το έπραξε τον Οκτώβριο του 1918, εφαρμόζοντας και άρωντας ανά περιόδουε τριών μηνών.
Το ίδιο έκανε και η Αλμπέρτα στον Καναδά και η Νέα Νότια Ουαλία της Αυστραλίας ακολούθησε, όταν έφτασε η ασθένεια τον Ιανουάριο του 1919 (οι Πολιτείς βασίζαν την απόφασή τους σε επιστημονικά στοιχεία παλαιότερα από τα ευρήματα του Charles Nicolle). Η μόνη αμερικανική Πολιτεία που έκανε υποχρεωτικές τις μάσκες ήταν (εν συντομία) η Καλιφόρνια, ενώ στην ανατολική ακτή και σε άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένου του Ηνωμένου Βασιλείου, απλώς τις συνιστούσαν για τους περισσότερους ανθρώπους.
Πολλές φωτογραφίες, όπως η παραπάνω, επιβιώνουν από μεγάλα πλήθη που φορούσαν μάσκες κατά τους μήνες μετά την ανακάλυψη του Νικολ. Αλλά πολλοί είχαν αρχίσει να αμφισβητούν τις μάσκες θεωρώντας τες παραβίαση των πολιτικών ελευθεριών. Σύμφωνα με ένα πρωτοσέλιδο του Νοεμβρίου του 1918 από τη Garland City Globe της Γιούτα: Ο μέσος άντρας άφηνε τη μάσκα να πέφτει στο πίσω μέρος του λαιμού του έως ότου να εμφανιστεί αστυνομικός και οι περισσότεροι άνθρωποι τις είχαν τρυπήσει για τα πούρα και τα τσιγάρα τους.
Μεγάλη ανυπακοή
Το Σαν Φρανσίσκο είδε τη δημιουργία κινήματος κατά της μάσκας, καθώς και διαδηλώσεις και ανυπακοή πολιτών Οι άνθρωποι αρνήθηκαν να φορούν μάσκες δημοσίως ή επιδεικτικά να τις φορούν ακατάλληλα. Κάποιοι πήγαν στη φυλακή επειδή δεν τους φορούσαν ή αρνήθηκαν να πληρώσουν πρόστιμα.
Στο Τούσον της Αριζόνα, ένας τραπεζίτης επέμενε να πάει στη φυλακή αντί να πληρώσει το πρόστιμό του για τη μη χρήση μάσκας. Σε άλλες δυτικές πολιτείες, οι δικαστές αρνήθηκαν τακτικά να τις φορούν σε δικαστήρια. Στην Αλμπέρτα, επιβλήθηκαν πρόστιμα στα αστυνομικά δικαστήρια επειδή δεν φορούσαν μάσκες. Στη Νέα Νότια Ουαλία, αναφορές για παραβιάσεις πλημμύρισαν εφημερίδες αμέσως μετά την επιβολή μάσκας. Ούτε καν οι τραυματιοφορείς που μετέφεεραν θύματα γρίπης δεν ακολούθησαν τους κανόνες.
Η Αγγλία ήταν διαφορετική. Οι μάσκες ήταν απλή οδηγία μόνο ως προληπτικό μέτρο σε μεγάλες πόλεις και στη συνέχεια μόνο για ορισμένες ομάδες, όπως οι νοσηλευτές γρίπης στο Μάντσεστερ και το Λίβερπουλ. Σοβαρές ερωτήσεις σχετικά με την αποτελεσματικότητα προέκυψαν μόνο τον Μάρτιο του 1919 και μόνο στην επιστημονική κοινότητα. Οι περισσότεροι Βρετανοί επιστήμονες τότε ενώθηκαν εναντίον τους, με τον Lancet να αποκαλεί τις μάσκες "αμφίβολη θεραπεία" ("dubious remedy").
Αυτά τα επιχειρήματα ενισχύθηκαν σταθερά από στατιστικά στοιχεία των ΗΠΑ. Ο επικεφαλής του κρατικού συμβουλίου υγείας της Καλιφόρνιας παρουσίασε ευρήματα στα τέλη του 1918 από το καλύτερα λειτουργούμενο νοσοκομείο του Σαν Φρανσίσκο, δείχνοντας ότι το 78% των νοσοκόμων μολύνθηκαν, παρά την προσεκτική χρήση μάσκας.
Οι γιατροί και οι αρχές υγείας παρουσίασαν επίσης στατιστικά στοιχεία που συγκρίνουν τα ποσοστά θνησιμότητας του Σαν Φρανσίσκο με τα κοντινά San Mateo, Λος Άντζελες και Σικάγο, κανένα από τα οποία δεν είχε καταστήσει υποχρεωτικές τις μάσκες. Τα ποσοστά θνησιμότητας τους ήταν "όχι χειρότερα" ή μικρότερα. Μέχρι το τέλος της πανδημίας το 1919, οι περισσότεροι επιστήμονες και επιτροπές υγείας είχαν καταλήξει σε συναίνεση, όχι διαφορετική με τη δική μας για τα οφέλη από τη χρήση μάσκας.
Είναι σαφές ότι πολλές από αυτές τις λεπτομέρειες είναι σχετικές σήμερα. Μας διδάσκουν ότι μια επιπόλαια απαίτηση έγινε τεράστιο ζήτημα, ενώ πιο αυστηροί κανόνες απαγόρευαν πράγματα όπως τη συνομιλίσ στις γωνίες του δρόμου, τα φιλιά ή θρησκευτικές υπηρεσίες - ακόμη και στην καρδιά της Αμερικής.
Ίσως υπάρχει κάτι για μάσκες και ανθρώπινες παρορμήσεις που δεν έχει ακόμη μελετηθεί σωστά. Εάν προκύψει μαζική αντίσταση στη μάσκα τους επόμενους μήνες, θα είναι ενδιαφέρον να δούμε νέες έρευνες να παράγουν χρήσιμα ευρήματα για τις φοβίες που σχετίζονται με την κάλυψη του προσώπου.
Πηγή: The Converstion, Stephen Harris
